Nieuwe beroepscode geldt per 2022 voor alle professionals sociaal werk

‘Het is een aansprekende code en het is een code waarop professionals aanspreekbaar willen zijn’, aldus de trotse directeur van de Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW), Jan Willem Bruins, in zijn voorwoord van de nieuwe code. Een mooie mijlpaal voor het beroepsdomein sociaal werk.

Beroepscode sinds 1962
In 1962 werd er voor het eerst een beroepscode in het sociaal domein vastgesteld, de beroepscode voor de maatschappelijk werker. Bertje Jens ontwikkelde deze beroepscode; waarmee zij de beroepsethische fundamenten legde voor latere versies en ook deze nieuwe code. Er is de laatste jaren hard gewerkt aan het ontwikkelen van een gemeenschappelijke beroepsidentiteit in het sociaal domein. In die ontwikkeling past het, meent de BPSW, om vier bestaande beroepscodes samen te brengen in één nieuwe brede beroepscode. De beroepscodes voor resp. de sociaal werker (welzijn & maatschappelijke dienstverlening), maatschappelijk werker, sociaal agogisch werker en jeugd- en gezinsprofessional zijn in deze nieuwe code samengebracht en verfijnd tot een breed toepasbare beroepscode.

Beroepsethisch uitstekende code
Ethica Jurja Steenmeijer heeft de nieuwe code samengesteld op basis van die bestaande codes en vele reacties op concepten voor een nieuwe code. Zij heeft daarmee een huzaren stukje geleverd en het resultaat mag er zijn: een zeer leesbare, toegankelijke, maar vooral beroepsethisch uitstekende code. Waarin de bestaande beroepsethiek in is terug te lezen en terecht geen juridisering van de code plaatsvindt. Soms wordt er door professionals gepleit voor meer concrete houvast in een code; d.w.z. relevante wetgeving (juridisering). Met een keuze voor meer juridisering van een beroepscode zou de professionele autonomie van de professional worden verzwakt.
(zie hiervoor ook het artikel Beroepscode: ethische leidraad of concreet houvast?)

De leden van de BPSW hebben deze nieuwe code in 2021 vastgesteld. Een beroepsvereniging is immers de ‘eigenaar’ van de professionele standaarden (de aanvaarde normen in de professie).

De nieuwe beroepscode wijkt niet in grote mate af van de ‘oude’ beroepscodes en kent ook eenzelfde indeling; met na de inleiding en de kernwaarden respectievelijk Algemene normen en vervolgens hoofdstukken over de Relatie met individuen, groepen en gemeenschappen (cliënten); Samenwerking; de Relatie tot de organisatie; de Relatie tot beroepsgenoten en tot slot de Relatie tot de samenleving.
Omdat de indeling van de nieuwe beroepscode dus grotendeels gelijk is gebleven, kan het boek Moresprudentie. Ethiek en beroepscode in het sociaal werk (tweede druk 2019; uitgave i.s.m. de BPSW) nog steeds heel goed benut worden als uitgebreide toelichting/aanvulling op – en vooral handreiking voor gebruik van - de nieuwe beroepscode.

Stappenplan: methode om beroepscode goed te benutten
In Moresprudentie wordt een Stappenplan geïntroduceerd en uitgebreid toegelicht; sociaal werkers kunnen daarmee bij bijvoorbeeld een dilemma op een gestructureerde manier tot een verantwoorde keuze komen. Professionals reageren enthousiast op dit stappenplan, met name om daarmee ook de beroepscode beter te kunnen benutten. Die reacties kunnen worden samengevat met ‘helpend’. Helpend om:
- ‘meerdere handelingsmogelijkheden in beeld te krijgen’;
- ‘structuur aan het afwegingsproces te geven en bewuster alle factoren mee te wegen’;
- ‘minder door de bril van eigen waarden en normen te kijken’;
- ‘de beroepscode te benutten’;
- ‘ je keuzes beter te beargumenteren en te onderbouwen;
- ‘zorgvuldig tot een kwalitatief verantwoord besluit te komen naar mijzelf, de cliënt en de organisatie’, aldus niet-anonieme reacties van sociaal werkers (zie onder link naar meer reacties).

BPSW: download hier de nieuwe beroepscode

BPSW: download hier brochure 'Van beroepscode naar moresprudentie' (met Stappenplan)

Info boek 'Moresprudentie. Ethiek en beroepscode in het sociaal werk' (voor opleiding en werkveld)

Lees hier reacties over werken met Stappenplan om beroepscode te benutten

Lees hier artikel over nut en noodzaak van een beroepscode

Mail hier voor aanvragen verwijzingsschema "Nieuwe code SW; waar uitleg in Moresprudentie?'

Beroepscode
De beroepscode beschrijft waarden en normen die binnen de beroepsgroep als belang¬rijk worden gezien en op basis waarvan professionals hun gedrag verantwoorden. Op hoofdlijnen geeft de beroepscode aan wat in bepaalde morele situaties of bij bepaalde morele dilemma’s prioriteit krijgt. De meest bekende – maar niet per se de belangrijkste – norm is die van de geheimhoudingsplicht.

Jaap Buitink, 2021